Muziektherapie

Wat is muziektherapie?
Muziektherapie is een therapeutische behandelmethode waarbij muziek wordt ingezet om een verbetering op sociaal en emotioneel gebied te bereiken. Daarnaast is het ook een communicatiemiddel en heeft het als het doel het geheugen en het concentratievermogen te verbeteren.

Voor wie is muziektherapie bedoeld?
“Muziektherapie is een therapie voor veel verschillende doelgroepen, maar ook veel mensen met een verstandelijke beperking en dementie hebben er baat bij. 
Muziektherapie is geschikt voor mensen met concentratieproblemen, depressie, spanningsklachten, gedragsproblemen, rouwverwerking, negatief zelfbeeld, trauma, angst, communicatieproblemen, autisme en dementie. Voor muziektherapie hoeft u geen muzikale vaardigheden te hebben. Plezier hebben in muziek is het uitgangspunt. Muziektherapie kan zowel op individuele basis als in groepsverband, afhankelijk van de hulpvraag.

De effecten
Uit onderzoek blijkt dat muziektherapie een positief effect heeft. Het zorgt ervoor dat het emotioneel welbevinden van mensen met een verstandelijke beperking of een vorm van dementie verbetert en gevoelens van depressie, onrust en angst verminderen. Muziektherapie geneest de beperking niet, maar verhoogt wel het welbevinden en het levensplezier.
Muziek kan bepaalde emoties oproepen en daarmee de gemoedstoestand van een cliënt positief beïnvloeden. Mensen met een verstandelijke beperking of een vorm van dementie kunnen bijvoorbeeld vaak nog goed meezingen met een melodie, terwijl ze allerlei andere zaken vergeten. Muziek ondersteunt op die manier het geheugen.

Zijn er verschillende vormen van muziektherapie?
“Er zijn twee vormen; de receptieve (luister-) therapie en de actieve (zing/speel-) therapie. Welke vorm gebruikt wordt, is heel erg afhankelijk van de beperking en de mogelijkheden van de cliënt. Toch kan in elk stadium gebruik worden gemaakt van muziektherapie. Zelfs mensen in de laatste stadia van dementie reageren nog op muziek. Het lichaam blijft namelijk vaak reageren, zelfs als de cliënt zelf zich nauwelijks meer uit. Voor mensen met een beperking en mensen in een minder gevorderd stadium van dementie is het actief muziek maken heel belangrijk, omdat ze hierbij ook bewegen.

Muziek maken: Non-verbaal contact leggen
Wat iemand misschien niet kan uitspreken, kan hij vaak wel duidelijk maken via muziek. Muziek geeft de mogelijkheid om non-verbaal contact te leggen, zowel met de therapeut als met de familie of verzorgende. Dat is een bijzondere ervaring voor mensen die verbaal beperkt zijn of niet meer kunnen communiceren. Wanneer de taalvaardigheid minimaal is, is het non-verbale heel belangrijk. Denk aan stemgebruik, intonatie en tempo. Van deze muzikale elementen van taal maakt een muziektherapeut gericht gebruik. Daarnaast is aangetoond dat bij muziek maken de beweging de hersenen stimuleert en daardoor gezonder houdt. Het heeft in dat geval dus een tweevoudige werking.”

Muziek luisteren: minder in zichzelf gekeerd
Naast muziek maken is ‘gewoon’ muziek luisteren ook goed voor mensen met een verstandelijke beperking of een vorm van dementie. Natuurlijk is het wel belangrijk de muziekkeuze af te stemmen op wat de persoon graag luistert. Het zal namelijk vaak averechts werken om iemand die van top 40 muziek houdt naar klassieke muziek of échte oude volksliedjes te laten luisteren. 

Bij muziek luisteren bij mensen met dementie zijn de effecten opvallend. Het deel van de hersenen waar muziek wordt opgeslagen blijft bij mensen met dementie namelijk het langst onbeschadigd, blijkt uit onderzoek.

Daarbij is onderzocht dat “ regelmatig naar muziek luisteren ervoor kan zorgen dat mensen die volledig in zichzelf zijn gekeerd weer ‘wakker’ worden. Soms voor een kort moment, soms voor langer. Muziek stimuleert veel hersengebieden, waaronder de hippocampus – het deel van de hersenen dat het langetermijngeheugen regelt.

Daarnaast komen er door muziek te maken, te luisteren of te zingen vaak allerlei (jeugd)herinneringen boven. Hierdoor wordt het ook makkelijker om bijvoorbeeld een kort gesprekje of een andere activiteit te ondernemen.

Vooral familieleden en verzorgenden van mensen met een verstandelijke beperking of dementie zien dat hun naaste rustiger is en meer ontspannen.